fbpx

Γνωρίζετε για τη Διαταραχή Ταυτότητας Φύλου σε παιδιά;

“Οταν το φύλο εγκλωβίζεται στο λάθος σώμα..”

Χαρακτηριστικά της διαταραχής κατά την παιδική ηλικία

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό για την υγεία των διαφυλικών (WPATH), τα παιδιά από την ηλικία των 2 κιόλας ετών, μπορεί να δείξουν στοιχεία που παραπέμπουν σε δυσφορία του φύλου. Μπορεί, λοιπόν, να εκφράσουν την επιθυμία να ανήκουν στο αντίθετο φύλο και να νιώθουν δυσαρεστημένα με τα χαρακτηριστικά του φύλου τους και τις λειτουργίες του. Επιπλέον, πιθανόν να προτιμούν ρούχα, παιχνίδια και δραστηριότητες του άλλου φύλου και να παίζουν περισσότερο με συνομηλίκους του αντίθετου φύλου, ενώ σ’ αυτές τις ηλικίες τα παιδιά τείνουν να προτιμούν συνομηλίκους του ίδιου φύλου για να παίζουν. Ωστόσο, σε μερικά παιδιά η δυσφορία αυτή με τα πρωταρχικά χαρακτηριστικά του φύλου είναι πολύ έντονη και συνεχής, ενώ σε άλλα λιγότερο έντονη και περιστασιακά παρούσα (Coleman, et al, 2011).

Χαρακτηριστικά της διαταραχής κατά την εφηβική ηλικία

Σε ορισμένα παιδιά τα αισθήματα αυτά της δυσφορίας και η απέχθεια για το σώμα τους θα κορυφωθούν, όταν μπουν στην εφηβεία και αναπτυχθούν τα δευτερογενή χαρακτηριστικά του φύλου. Έφηβοι, οι οποίοι βιώνουν τα πρωτογενή ή/και τα δευτερογενή χαρακτηριστικά του φύλου και το βιολογικό τους φύλο δεν ταιριάζει με το φύλο που νιώθουν σαν δικό τους, μπορεί να αισθάνονται μεγάλη δυσφορία. Οι περισσότεροι από αυτούς τους έφηβους έχουν ισχυρή επιθυμία για λήψη ορμονών και χειρουργική επέμβαση. Κάποιοι έχουν ήδη αρχίσει να ζουν στο επιθυμητό φύλο, όταν μπαίνουν στο λύκειο. Η ηλικία που θεωρείται νόμιμη για πρώιμη ιατρική παρέμβαση –μέσω ορμονών- διαφέρει από χώρα σε χώρα.

Διάγνωση και Αξιολόγηση

  • Τα παιδιά με προβλήματα ταυτότητας που παρουσιάζονται για αξιολόγηση, πρέπει σε πρώτη φάση να αξιολογηθούν ως προς το αν πληρούν τα κριτήρια για τη διάγνωση διαταραχής ταυτότητας φύλου σύμφωνα με το DSM-5. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν αποτελεί δύσκολο έργο, ωστόσο τα παιδιά μπορεί να βρίσκονται μακριά από αυτό που θεωρούμε «τυπικό για αγόρι» ή «τυπικό για κορίτσι». Ο ειδικός θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη όχι μόνο την παρούσα εικόνα του παιδιού. Αυτό, διότι το διαφυλικό προφίλ μπορεί να αλλάξει κατά τη διάρκεια των χρόνων εξαιτίας πραγματικών αλλαγών ή ως αποτέλεσμα της ενημερότητας των παιδιών για το ότι η διαφυλική συμπεριφορά είναι κοινωνικά μη επιθυμητή. Πολλά παιδιά δε δηλώνουν ότι επιθυμούν να ανήκουν στο άλλο φύλο και δε δείχνουν απέχθεια προς το σώμα τους. Έτσι, είναι αρκετά δύσκολο να καταλάβει κανείς αν η διαφυλική τους συμπεριφορά και οι προτιμήσεις τους είναι ενδείξεις δυσφορίας φύλου ή μια άτυπη-κανονική συμπεριφορά.
  • Ο δεύτερος στόχος του ειδικού είναι να κατανοήσει ποιοι παράγοντες έχουν επηρεάσει την ανάπτυξη της ταυτότητας του παιδιού και ποιοι παράγοντες συνεχίζουν να ενισχύουν τη διαταραχή ταυτότητας φύλου. Επειδή πολλοί παράγοντες έχουν ενοχοποιηθεί στη βιβλιογραφία για την ανάπτυξη και διατήρηση της διαταραχής, πρέπει να καταγραφούν και να αξιολογηθούν από τον ειδικό.
  • Ο τρίτος στόχος κατά τη διαγνωστική φάση είναι να ληφθούν πληροφορίες για το παιδί σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αξιολογηθεί η συνολικότερη λειτουργικότητα του παιδιού, όπως το γνωστικό επίπεδο, η κοινωνικοσυναισθηματική κατάσταση και η σχολική επίδοση. Η παρατήρηση της ευαλωτότητας των παιδιών σε βασικούς τομείς μπορεί να βοηθήσει τον ειδικό να μεταφράσει διαφυλικές συμπεριφορές. Για παράδειγμα, ένα αγόρι που συνηθίζει να παίζει με μικρότερα κορίτσια και με κοριτσίστικα παιχνίδια, μπορεί να μην οφείλεται στο ότι το παιδί νιώθει δυσφορία με το φύλο του. Μπορεί να οφείλεται σε περιορισμένες γνωστικές ικανότητες που δεν το βοηθούν να αλληλεπιδράσει με τα αγόρια της ηλικίας του.

Διαταραχή ταυτότητας φύλου & ψυχοπαθολογία

Παράλληλα, πρέπει να εξεταστεί η ύπαρξη πιθανής ψυχοπαθολογίας, καθώς το πρόβλημα της ταυτότητας μπορεί να συνδέεται με στοιχεία παθολογίας. Για παράδειγμα, ένα αγόρι με αναπτυξιακή διαταραχή μπορεί να απασχολείται με παιχνίδια του αντίθετου φύλου και να θέλει να είναι κορίτσι. Κάποιες διαταραχές, όπως η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας και το σύνδρομο Tourette, μπορεί να επηρεάζουν έμμεσα τη διαταραχή ταυτότητας. Ενδέχεται να υποβιβάζουν την κοινωνική θέση του αγοριού και να το κατευθύνουν σε ένα λιγότερο απειλητικό περιβάλλον όπως αυτόν των κοριτσιών.

Διαταραχή ταυτότητας φύλου ως αιτία για άλλες διαταραχές

Τέλος, κάποιες διαταραχές ή προβλήματα μπορεί να είναι αποτέλεσμα της διαταραχής ταυτότητας φύλου. Ένα κορίτσι για παράδειγμα, με διαταραχή ταυτότητας φύλου που μπαίνει στην εφηβεία, μπορεί να θελήσει να διακόψει την αύξηση του στήθους υιοθετώντας διατροφικές ανορεκτικές συμπεριφορές. Τα επικριτικά σχόλια από τους συνομηλίκους, ακόμη και το bullying που μπορεί να υποστούν, μπορεί να οδηγήσουν σε χαμηλές σχολικές επιδόσεις, χαμηλή αυτοεκτίμηση και καταθλιπτική διάθεση (Cohen-Kettenis, et al, 2003).

Ο ρόλος της οικογένειας στη διαδικασία αξιολόγησης

Το ευρύτερο πλαίσιο πληροφοριών περιλαμβάνει και την αξιολόγηση της λειτουργίας της οικογένειας, καθώς έχει επίδραση στα συναισθήματα και στη συμπεριφορά του παιδιού σε σχέση με το φύλο του. Συναισθήματα ενοχής ή ντροπής μπορεί να προκληθούν στο παιδί από την ντροπή που νιώθουν τα αδέρφια του για την θηλυκότητα του αδερφού τους ή την αρρενωπότητα της αδερφής τους. Επίσης, οι αντιδράσεις των γονιών στη διαφυλική συμπεριφορά του παιδιού μπορεί να προκαλέσουν αισθήματα ενοχής. Συμπερασματικά, η κατανόηση της έκτασης του προβλήματος της ταυτότητας, η ανάπτυξη του παιδιού και η λειτουργικότητά του, η λειτουργία της οικογένειας, η στάση του ευρύτερου περιβάλλοντος μπορούν να καθορίσουν και τον τύπο της παρέμβασης που θα ακολουθηθεί. 

Μαρούλη Βασιλική, Ψυχολόγος MSc

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *