Τα tablets και τα smartphones αποδεικνύονται εξαιρετικά εργαλεία για ν᾽ απασχολεί κανείς τα παιδιά και να τα κρατάει ήσυχα. Οι γονείς τα χρησιμοποιούν για να κάνουν τα παιδιά να συμπεριφέρονται πιο σωστά, να κάθονται ήσυχα στο αυτοκίνητο ή στη βόλτα.
Δεν είναι τυχαίο όμως, ότι η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιάτρων (American Academy of Pediatrics, AAP), εξέδωσε ανακοίνωση συνιστώντας να αποφεύγεται η χρήση οθονών σε παιδιά κάτω των 18 μηνών, ενώ στα παιδιά 2-5 ετών ο μέγιστος χρόνος μπροστά σε οθόνες να μην ξεπερνά τη 1 ώρα/ημέρα.
Επιστημονικές έρευνες και μελέτες δείχνουν τις αρνητικές επιδράσεις της χρήσης οθονών και τους λόγους που θα πρέπει να γίνεται προσεκτική χρήση τους.
1. Επηρεάζουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου.
Κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων του παιδιού, ο εγκέφαλος αναπτύσσεται ραγδαία. Τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα μέσα από την αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους αναπτύσσοντας και τη βλεμματική επαφή. Οι οθόνες εμποδίζουν αυτή την αλληλεπίδραση και αυτό μπορεί να επηρεάζει την ανάπτυξη της γλώσσας, της κοινωνικότητας και των συναισθημάτων.
2. Μειώνουν την ενεργητικότητα των παιδιών.
Τα παιδιά πρέπει να είναι δραστήρια και να εξερευνούν ενεργά το περιβάλλον τους και όχι να δέχονται παθητικά τα ερεθίσματα μέσω μιας οθόνης.
3. Παρεμβαίνουν αρνητικά σε βασικές δεξιότητες για την ανάπτυξη.
Σύμφωνα με έρευνα ψυχολόγων από το University of Calgary (2019), βρέθηκε ότι όσο περισσότερο χρόνο αφιερώνει ένα παιδί 2 ετών μπροστά σε οθόνες, τόσο μικρότερες δεξιότητες κίνησης, επικοινωνίας και επίλυσης προβλημάτων δείχνει στα 3 έτη. Το ίδιο ισχύει και για τα 3 έτη, όπου ο αυξημένος χρόνος μπροστά σε οθόνες σχετίζεται με χαμηλότερα σκορ ανάπτυξης στα 5 έτη.
4. Σχετίζονται αρνητικά με την συγκέντρωση και προσοχή.
Η υπερέκθεση σε οθόνες έχει αποδειχτεί να επηρεάζει την ικανότητα ενός παιδιού για προσοχή και συγκέντρωση.
5. Αφαιρούν χρόνο από άλλες δραστηριότητες.
Τα μεγαλύτερα παιδιά θα πρέπει να έχουν χρόνο για να παίξουν έξω, να διαβάσουν, να ασχοληθούν με ένα χόμπυ ή να χρησιμοποιούν τη φαντασία τους σε ένα παιχνίδι.
6. Μειώνουν την ικανότητα να κατανοούν τα συναισθήματα των άλλων (empathy).
Σύμφωνα με έρευνα του UCLA (Children’s Digital Media Center,2014), ο χρόνος μπροστά σε οθόνες περιορίζει την face to face αλληλεπίδραση και μπορεί να επηρεάσει την κοινωνικο-συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού.
7. Αντικαθιστούν χρόνο από σημαντικές νοητικές λειτουργίες.
Η ενασχόληση με τις οθόνες στερεί χρόνο από σημαντικές νοητικές λειτουργίες για το παιδί, όπως το να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες τους, να επεξεργαστούν τις σκέψεις τους και να τις μοιραστούν με τους γονείς, να ονειρευτούν.
8. Διαταράσσουν τον ύπνο.
Τα παιδιά που κοιμούνται κοντά σε μία οθόνη, χάνουν 20,6 λεπτά κατά μέσο όρο κάθε νύχτα. Αυτό οφείλεται στα υψηλά επίπεδα μπλε φωτός που εκπέμπονται από τις οθόνες και μειώνουν τη μελατονίνη, μια ορμόνη που σχετίζεται τον καλό ύπνο. Επιπλέον, ο χρόνος μπροστά στην οθόνη το βράδυ, μεταβάλλει το βιολογικό ρολόι φέρνοντας δυσκολίες στον ύπνο, ιδιαίτερα αν τα παιδιά βρίσκονται στα πρώιμα στάδια της εφηβείας.
9. Οδηγούν σε χαμηλότερες σχολικές επιδόσεις.
Έρευνα έδειξε ότι παιδιά που χρησιμοποιούσαν tablets και smartphones λιγότερο από 2 ώρες ημερησίως, έδειξαν καλύτερες επιδόσεις σε γνωστικά τεστ που αφορούσαν στη σκέψη, τη γλώσσα και τη μνήμη. Η ίδια έρευνα έδειξε ότι παιδιά 8-11 ετών, τα οποία αφιερώνουν τουλάχιστον 1 ώρα φυσικής δραστηριότητας κάθε μέρα, λιγότερο από 2 ώρες μπροστά σε οθόνες και κοιμούνται 9-11 ώρες, έχουν τις καλύτερες επιδόσεις στα γνωστικά τεστ.
10. Σχετίζονται με ψυχικές διαταραχές που αναπτύσσονται στην εφηβεία.
Έρευνες από τα Πανεπιστήμια του San Diego και της Georgia, έδειξαν ότι έφηβοι που περνούν περισσότερο από 7 ώρες την ημέρα σε οθόνες, έχουν διπλάσια πιθανότητα να διαγνωστούν με άγχος ή κατάθλιψη σε σύγκριση με αυτούς που περνούσαν 1 ώρα.
11. Σχετίζονται με προβλήματα υγείας.
Ειδικοί από το American Heart Association, αναφέρουν ότι ο χρόνος μπροστά σε οθόνες μπορεί να συσχετιστεί με μια μελλοντική ασθένεια της καρδιάς. Όταν το παιδί καταναλώνει πολύ χρόνο μπροστά στις οθόνες, γίνεται παθητικό και αυτό σχετίζεται με υψηλά επίπεδα παχυσαρκίας στην ενήλικη ζωή, γεγονός που επιβαρύνει την υγεία της καρδιάς.
Μαρούλη Βασιλική, Ψυχολόγος MSc